Halk arasında hayat pahalılığı olarak da adlandırılan enflasyon, fiyatlar genel seviyesinin toptan yükselişi, para değerinin düşmesi ve ülkede yaşayan bireylerin alım gücünde yaşanan düşüşü ifade eden ekonomik süreci ifade eder.

Enflasyonun yüksek olduğu zamanlarda toplumun genel olarak fakirleşmesi kaçınılmaz sonuçlardandır. Kısıtlı imkânlarıyla geçinmekte olan dar gelirliler daha da fakirleşirken orta gelir sahipleri hızla dar gelirli gruba kaymakta toplumun ekonomik dinamikleri temelinden sarsılmaktadır.

Baz etkisi önceki dönemle şimdiki dönemi karşılaştırmaya yarayan ekonomik bir terimdir. Daha evvel yüksek seyreden veriler bu dönem düşük durumda ise burada baz etkisinden bahsedilebilir.

Enflasyonda yaşanan baz etkisi ise yaşanan olumsuz durumu perdelemek için ideal bir peçe görevi görür. Bazı dönemlerde yaşanan baz etkisi enflasyonu örtmek isteyen siyasetçi için en önemli araçtır.

Enflasyonda yaşanan artışı baz etkisine bağlayan siyasetçiler, enflasyonun düşüş dönemlerinde ne kadar verimli çalıştıklarından bahsederek yaşanan olumlu gelişmeyi kendilerine bağlarlar.

Türkiye ekonomik hayatından enflasyon daima var olduğundan ve ara ara şiddetinin değiştirerek varlığını hissettirdiğinden yabancı olunan bir durum değil. Ancak Türkiye’de siyasetçinin seçim kazanma dönemlerinde en önemli aracı piyasada bulunan paranın bollaştırılması olmuştur. Başarısız ekonomik politikalar beraberinde ciddi bir enflasyonu ve fakirliği getirmiş olsa da halkta yeterince tepki doğmaması seçim kazanma politikasının ne kadar yerinde olduğunu ortaya koyuyor.

Elbette siyasetçi kazanmak ister. Kazanmak için elindeki tüm araçları kullanır. Ancak enflasyonun yaşattığı fakirlik ve daralma uzun yıllar etkisini gösterir ki bugünlerde bunun etkisini derinlemesine yaşamaktayız.

2024 Yılının ortalarında bulunduğumuz bu günlerde enflasyon ekonomi üzerinde etkisini artırarak gösteriyor.  Baz etkisini izah edebilmek için tamamlanmış yılların verilerine bakmak daha yerinde olacağından yukarıdaki grafiğe 2022 ve 2023 yıllarının aylık enflasyon verileri aktarılmıştır. 

Oklar ile belirtilen alanlarda enflasyon artış oranı eşitlenmiş öncesinde ve sonrasında baz etkisi diye ifade edilen geçiş süreci yaşanmıştır.

Haziran ayında 2023 yılı enflasyonu artış trendine geçerken artan fiyatların nedeni ülke ekonomisinin verimli yönetilemeyişidir. Burada enflasyonun nedeni için baz etkisi diyen siyasetçiler 2022 yılının enflasyonunun düşük olmasına vurgu yaparken artan fiyatlardan kendilerini soyutlamış oluyor.

Ekim ayında önceki yıl oranları tekrar eşitlenirken ve aşağı düşme eğilimi gösterirken baz etkisini unutan ekonomi yöneticileri bu gerçekleşmenin kendi politikaları ile olduğunu söylüyor. 

2022 yılında gerçekleşen enflasyon %64,27 iken 2023 yılında gerçekleşen enflasyon %64,77 oldu. Dünya enflasyon sıralamasında ön sıralarda yer alan ülkemizde yaşamak hızla zorlaşırken toplumun algısını başka alanlara kaydırma hızında siyasetçiler çok daha profesyonel yöntemlere başvurmaktadır.

Toplumun finansal okuryazarlığının temel eğitim düzeyinden başlamak üzere her yaş seviyesinde ayrı ayrı yükseltilmesinin ne kadar önemli olduğu ortadadır. Ne var ki ‘’cahil toplumu yönetmek çok daha kolay’’ diyen yönetici ve eğitimcilere sahibiz.