Ekonomistlerin Walras Kanunu olarak kabul ettiği, fiyat intibakı olarak da bilinen piyasanın kendi dengesini bulması ülkemizde son dönemde belirgin bir şekilde yaşanıyor.

Bir piyasanın haricindeki tüm piyasalarda denge oluştuğunda o piyasada da denge kendiliğinden oluşur. Bu durum Türkiye ekonomisi içinde özet niteliğindedir.

Merkez bankasının önceki günlerde beklenen enflasyon oranını yukarı yönlü olarak 3 puan artırması karşısında birçok tepki oluştu. Ve devamında da finans ve ekonomi çevrelerinde bu türden güncelleme ve değişikliklerin her zaman olabileceğine dair yorumlar yapılmaya başlandı.

Merkez Bankası’nın bu konu hakkındaki yorumları da haklı olarak çok önemsendi ve belki yetkililerinde aklına gelmeyen Merkez Bankası’nın haklılığını vurgulayan yorumlar yapıldı.

Merkez Bankası’nın para politikaları doğal olarak piyasaları doğrudan etkiliyor. Hükümetin KKM gibi kredi politikaları gibi uygulamaları da piyasaların seyrini değiştiriyor. Bu konuda birçok örnek verilebilir.

Tüketici güveninde ciddi oranda bir bozulmaya neden olan bu durum toplumun tüketim sepetinde yoğunluğunun zorunlu gıdalara yönelmesine neden olmaktadır. Dayanıklı tüketim mallarında talebin azalması ülke ekonomisinde dengeleri bozarken sadece zorunlu gıdalara yönlendirilen toplumun önemli bir kısmının da beslenme düzeni hızla bozulmaktadır.

Ücretler düzeyinin temeli olan asgari ücrette yaşanan artışın ve emekli maaşlarındaki artışın temeli olan enflasyon hedeflemesinin maaş zamları yapıldıktan sonra yukarı yönlü güncellenmesi ekonomi kurmaylarının gerçek piyasadan ne kadar koptuğunun da göstergesidir. Açlık sınırının altında ücret geliri olmasına rağmen hiç kimsenin hakkını aramaması doğal dengenin nasıl kurulduğunun da göstergesi olsa gerek.

Sık sık basın yayında daha ucuza başka ülkelerden getirilen gıdaların herkese ulaşacağını ilan eden yetkililer üretmeden refahımızın nasıl yükseleceğine bir yorum yapmazken gıda ithalatı ile oluşan rantın belirli bir zümrenin kontrolünde olması saklanmaya çalışılıyor.

Dış ticaret yapısında eski yıllardan bu yana tüketim, aramalı ve sermaye mallarından oluşan kombinasyonun tüketim malı lehine ağırlık kazanması gözlerden kaçırılmamalıdır. Yukarıda bahsedilen iç üretimin azalması ve ülke rezervlerinin dışa bağımlı olarak tüketime harcanması önü alınmaz bir yıkıma neden olacağı bilinmelidir.

Merkez Bankası’nın ara ara yayımladığı verilerde üretim yönünde kredi destekli büyüme haricinde her hangi bir kıpırdanma görülmezken uzun dönemde bunun devam edeceğini öngörmek de yanlış olmaz.

Yayımlanan verilerden ve gündelik hayatımız da dahi görebildiğimiz kamunun harcama kalemlerindeki kalitesizlik, bütçe açığının çığ gibi büyümesi, devletin kurumsal yapısındaki dağınık görüntü, sorumluluk almayan yetkililerin sayısındaki artış gibi birçok faktör yazının başlığını da oluşturan doğal dengenin çok kötü bir seviyede de olsa oluştuğunu gösteriyor.

Walras Kanununda ülke ekonomisinin görünümü karşısında kamu otoritelerinin sunum ve yorumlarının değerlendirilmesi de kötü gidişat ile oluşan dengenin birbirini tamamladığını iktisadi olarak göstermektedir.