Türkiye’de ekonominin genel gidişatına aykırı adımlar Berat Albayrak döneminde başlamıştı. Ta ki Mehmet Şimşek ekonominin başına gelinceye kadar olmadık ne kadar politika varsa hepsi denendi. Bu durum kısa da sürmedi. Bu süreç kaç bakan ve bürokrat eskitti ayrıntılı bir şekilde incelenmeye değer.

2023 Haziran seçimleri ile birlikte rasyonel adımlar yoluyla Ortodoks politikalara geri dönüş adımları hızlandı. Bu dönüşün devamlılığının simgesi Mehmet Şimşek’in ekonominin başına gelmesi oldu. Aksi halde ekonomide hiçbir geri dönüşün piyasadan karşılık bulması beklenemezdi.

Bahsi geçen yıllarda kamunun tüm imkânları yersiz bir takım politikalara harcandı ve tasarruflar eritildi. Tasarrufların harcanmasında bu dönem çok ilginç uygulamalara şahit olduk. Geçmiş yıllarda devlet adamlarının uyguladığı yap-işlet-devret modelinin çok daha gelişmişi bu yıllarda uygulanır oldu. Gelişmişi diyorum çünkü yeni nesil bu projeler işletme garantili veriliyormuş. Elbette bu durumu siyasetçiler ‘devletin cebinden hiç para çıkmıyor’ diye pazarlarken, sonradan ortaya çıktı işletmelere müşteri garantileri verilerek bu ihaleler yapılmış. Dolayısıyla mevcut dönemin değil gelecek yılların gelirleri de harcanmak üzere bloke edilmiş oldu.

Son dönemde yapılan ihalelerde ve harcamalarda unutulan bir durum ise ekonominin dengelerinin bozulmasının bir faturasının olduğuydu. Ve o fatura tüm kabarmasıyla şimdilerde önümüze çıkıyor.

Mehmet Şimşek’in ekonominin başına gelmesiyle bir çok ekonomik karar yetkisi önceki dönemin aksine kendisine verildi. Böylelikle batı sermayesinin ve körfez sermayesinin yeni bakanımızın kişisel itibarı ile de birleşerek Türkiye’ye akacağı düşünülmüş olmalı.

Yerel seçimlerin ardından devletin tasarruf adımlarının zayıflığı bu kararların ani olarak alındığını gösteriyor. Haftalarca basın yayın organlarında açıklanan tasarruf politikalarının devlet bütçesinde ‘çerez parası’ olduğunu devlet bütçe rakamlarını takip eden herkes tahmin edebilir. Buradan aslında tasarruf adımlarının yerel seçim sonuçları olumsuz olmasaydı hiç gündeme gelmeyeceği de anlaşılabilir.

Evdeki hesap çarşıya uyar mı bilinmez! Ancak şurası bir gerçek ki enflasyonla mücadelede Merkez Bankası yalnız kalmıştır. Kamu otoritesinin gelirlerini artırabilmek için yapacağı zamlar diğer fiyat hareketlerine de neden olacağından ciddi bir enflasyonist baskıyı beraberinde getirecektir.

Devletin açıkladığı kamu tasarruf planında memurların işlerine toplu taşımayla gitmesini sağlamak yada yönlendirmek devletin tasarruflarını ne kadar etkileyebilir?

3 yıllık sürede yeni araç alınması yasaklanan bir durum olmuş. Mevcutların ne olacağına hiç değinilmemiş ama yeni alımlar yasaklanmış. 3 yıllık tasarrufun yeteceği öngörülmüş olmalı ki sınırlama getirilmiş. Ne tesadüf ki 3 yıldan sonra harcama kalemlerinin artırılması gereken bir seçim süreci geliyor. Devlet büyüklerimizin dediği üzere seçim zamanı tasarruf olmaz.

Kamusal tedbirlerin bir diğeri de memur alırken emekli olacak sayı ile sınırlandırılmış. Burada da nüfusumuzun hiç artmadan doktor öğretmen yada hemşire gibi halen büyük ihtiyaç olan alanlarda mevcut kadronun yeterli olacağı düşünülmüş. Tabi 3 yılın sonunda oluşacak ihtiyacın hangi sürede temin edileceği de düşünülmüştür umarım.

Tasarruf paketinin bir bölümünü de İdari yapıda etkinlik kısmını oluşturuyor. İyi niyet temennilerinden oluşan bu kısım neleri kapsayacak belirtilmiyor. Mesela bakanlıklarda yardımcılar ve danışman sayıları sınırlandırılacak mı? Bilinmiyor. Fazlaca işlevi bulunmayan bakanlıklarda etkinlik sağlanması için sayılar azaltılabilecek mi? Mesela bazı bakanlık yada yerel yöneticilere danışman kısıtlaması getirilecek mi? Bir sınırlama olacaksa cumhurbaşkanlığı danışmanlarında olmalı değil mi? Yani danışman deyince sınırsız bir sayıdan mı bahsediyoruz? Bunlar sonuçsuz sorular.

Farklı alanlarda bir çok madde iyi niyet protokolünü oluşturmuş gibi dizilmiş tasarruf paketinde. Tasarruf paketi tutarsız ve özünden ziyade görünenlerin kısıtlanmasını öncelemiş.

Tasarruf paketinin hiçbir yerinde tasarruf maddelerine uymayan kişiler hakkında ne gibi yaptırım uygulanacağı yazılmamış. İyi niyet protokolü deyişimin de nedeni buradan geliyor.

Galiba bu pakette ülkemizi bir müddet oyalar, tepkiler dizginlenince dikkatler dağıtılınca kamuya yeni kaynaklar bulununca eski düzen devam eder.