Bir devletin, kuruluşun, ailenin ya da bir kişinin gelecekteki belirli bir süre için planladığı gelir ve giderlerin bütünüdür. Devletlerin ya da kuruluşların bütçelerinin içinde satış, gider, üretim bütçesi gibi genel bütçenin içeriği hakkında daha ayrıntılı bilgiler veren bölümler bulunur. Bu genel olarak kamu gelir ve giderlerinin yasama organı tarafından onaylanıp yürütme mercii olan hükümet tarafından yürütülüp uygulanmasına izin veren kanuni bir düzenlemedir. Kamu kaynaklarının toplanması ve harcamaların yapılmasıdır. Aslında bütçe; devlete kaynak sağlayan toplum ile bütçeyi yönetme görevi olan siyasi iktidar arasında bir sözleşmedir.

2021 yılının son aylarında görüşülen ve kabul gören Türkiye devlet bütçesi 1 Trilyon 751 milyar lira olarak açıklanmış ve kabul görmüştü. Daha evvel yapılması planlanan giderler devlet idaresince toplanmış ve 2022 yılında yapılacak harcamalardan bütçe oluşturulmuştu. Bu durum gelişmiş ve gelişmekte olan tüm ülkelerde mevcut olan bir durumdur. Her ülkenin gelirleri ve giderlerinden oluşan bir bütçesi vardır.

2022 yılının ortalarına henüz gelirken Cumhurbaşkanlığı idaresi meclise 2022 yılı için ek bütçe teklifini getirdi. Türkiye’de en son ek bütçe 2004 yılında yapılmıştı. 1990’lı yıllarda yaşanan ekonomik krizlerden sonra ilk kez bu yıl yapılan ek bütçe uygulaması devletin ekonomik planlamalarda ne kadar yetersiz olduğunun da bir göstergesi olsa gerek. 2022 yılı bütçesi 1 trilyon 751 milyar iken, yılın ortasında ihtiyaç duyulan ek bütçe 880 milyar olarak mecliste onaylandı. Yani artış oranı neredeyse yarı oranında oldu. Yani Türkiye’de ekonomi yönetimi bir yıllık giderlerini bile doğru tespit edemedi. Ve mevcut hedeflerden sapma neredeyse %50 oranında oldu.

Bu durum özel bir şirketin finans bölümünde yaşansa oradaki çalışanların iş akdi sonlandırıldı. Liyakatin bu kadar yerlerde olması hali ise benzer ülkelerde ender görülen bir durumdur. Zira az sapmaları olsa da bütçede istikrar önemlidir. 

En önemli konu ilave bütçenin nasıl finanse edileceğidir. Zira yılbaşında yapılan bütçe artışlarına ilave yapılarak aslında toplumun yeni vergiler ödeyeceği ya da mevcut verdilerde yeni bazı artışların olacağı öngörülebilir. Yeni vergi yükleri yeni zamlarla enflasyon canavarını biraz daha büyütecek ve toplumun geçinmesini daha da zorlayacaktır.

İlave bütçe ile yeni hazırlanan gider kalemlerinin ayrıntısı tam olarak verilmemiş ancak yeni bütçe ile yeni yapılan şehir hastaneleri tarzında gelir garantili kurumların giderlerinin Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı giderlerini aştığı görülmektedir.

İlave bütçede mayıs ayına kadar 21 milyar lira harcanan kur korumalı mevduat ürünü için 40 milyar lira ayrılmış. Mevduatı olan kişilere toplumun her kesiminden toplanan vergiler ile faiz ve kur farkı ödemesi yapmak nasıl bir politika olduğunu elbette seçmen değerlendirecektir. Toplumun çoğunluğunun dar gelirli olduğu ülkemizde, yöneticilerin tamamının dini duygularla hareket etmesine rağmen bu kadar açık şekilde zenginin korunup kollanması düşünmeye değer bir konudur.

Türkiye’de devlet bütçesini yönetenlerin hesap vermediği, devlet bütçesi için vergi verenlerin hesap sormadığı için şimdi merak edilen bu ilave bütçe ile topluma nasıl bir yükün yükleneceği olacaktır.