Çin Halk Cumhuriyeti adı ile 1949 yılında devletin kuruluşu başkenti Pekin olmak üzere tamamlandı. Mao Zedong liderliğinde içe kapalı komünist bir ülke olarak kuruluşunu tamamlayan devlet zamanla ekonomik zorluk nedeniyle dış ilişkilerinde liberal politikalar benimsedi. Dünyanın en kalabalık ülkesi olmakla birlikte sınırları Rusya’dan sonra en geniş bir ülkedir. Sınırları içinde 5 özerk bölgeyi barındıran Çin ile Türkiye’nin arasında ciddi bir ekonomik bağ bulunmaktadır. Türkiye ağırlığı gıda maddesi olmak üzere yaklaşık 3 milyar $ değerinde mal satarken Çin’den ağırlığı teknolojik madde olmak üzere yaklaşık 30 milyar $ değerinde mal almaktadır.

Kendi içinde içine kapalı otoriter bir yönetim sergileyen Çin kendi bölgesinde yayılmacı bir politika uygulamaktadır. Türk milleti için en temel kaynak olan Göktürk Kitabelerinde Bilge Kağan “Çin’in güler yüzüne ve ipeklerine kanmayınız” demiştir. Dünya ülkeleri ile ekonomik ilişkiler kurarak ve kendi ülkesinde tüm ekonomik sıkıntılara rağmen karşısındaki ülkelere borç vererek egemenlik alanını güçlü tutmaya çalışmaktadır.

Kırım’lı Müslüman Türk aydını İsmail Gaspıralı’nın Türk Dünyası için vurguladığı “Dilde, fikirde, işte birlik” fikri gibi oluşum temellerini birçok Türk devletinin üye olduğu Şanghay İş Birliği Örgütü ile parçalamış ve politikalarında etkili ve başarılı olmuştur. Son yıllarda Çin devletinin kendi özerk bölgesi olan Sincan-Uygur Özerk Bölgesinde yaptığı asimilasyon politikaları insan hakları ihlallerine tüm dünya sessiz kalmaktadır. Bazı devletlerde tepkiler oluşsa da Çin’in uyguladığı politikalarda geri adım attıramamıştır.

Türkistan coğrafyası neredeyse dünya tarihi kadar eskidir. Tüm dünyadaki Türklerin ve Türk devletlerinin bu coğrafyadan göç ederek oluştuğu tarih kitaplarında belirtilmiştir. Türkistan coğrafyası daima bir mücadele alanı olmuştur. Sovyetler Birliği ve Çin arasında daima sıkışan ve asimile olunan halk Türkler olmuştur. 1990’lı yıllarda Sovyetlerden ayrılarak bağımsız olan ve Batı Türkistan olarak anılan bölgede bağımsız devletler oluşsa da Rusya etkisi hiç bitmemiştir. Dolayısıyla bölgenin diğer eşi Doğu Türkistan daima sahipsiz bir şekilde Çin mezalimi altında ezilmeye devam etmiştir.

 Ergenekon şiirinde Ziya Gökalp, Türklerin tarih sahnesine çıkışından itibaren özetlemiş ve 20.yüzyılın başından sonraki kısmı da aşağıdaki dizelerle ifade etmiştir;

Bundan sonra talih döndü,

Yıldızımız yine söndü,
Karşımızda Rus göründü…
Kesildi yurt otağımız!

Kırım, Kazan heder oldu!
Tuna, Kafkas beter oldu!
Türkistan’da neler oldu?
İşitmedi kulağımız!

Yurt girince yâd eline,
Ergenekon oldu yine!
Çıkmaz mı bir Börteçine?
Nurlanmaz mı çerağımız…

Tarihte Türkler farklı isimlerle birçok devlet kurdu. Halen dünyada farklı isimlerde Türk devletleri ve Türk toplulukları olsa da Türkistan coğrafyasında aşağıda siyasi bilgileri bulunan devletler bulunmaktadır. Harita da belirtilen bu devletler fiziki ve ekonomik olarak farklılık göstermektedir. Aynı tabloda gösterilmesinin denedi Türk Dünyasının içinde bulunduğu durumu değerlendirirken bu bilgilerin göz önünde tutulması gereğidir.

Yazının bu bölümünde Türkistan coğrafyasının ana çerçevesi belirtilmekte harita ve tablolar yoluyla ülkelerin durumları okuyucunun değerlendirmelerine sunulmuştur. İkinci bölüm ise asıl anlatılmak istenen Doğu Türkistan bölgesinden oluşacaktır. Çin Halk Cumhuriyeti’nin bölgeye olan tutumu ve bölgedeki Türk toplumunun yaşadığı sıkıntılar okuyucunun bilgilerine sunulacaktır.